Jan Karski – wielki łodzianin, Polak, Europejczyk

Dzięki życzliwości europosła Jacka Saryusza-Wolskiego spędziłem dwa styczniowe dni w Brukseli. Najważniejszym punktem świetnie zorganizowanego wyjazdu była oczywiście wizyta w Parlamencie Europejskim. Choć nie jestem entuzjastą nowoczesnej architektury wplecionej w struktury starego miasta, to muszę przyznać, że potężne bryły z błękitnego szkła robią wrażenie (widać, że lobby okienne w Brukseli jest równie silne, a może nawet silniejsze, jak w Zduńskiej Woli). 

Pierwsze spotkanie z Jackiem Saryuszem-Wolskim i jego współpracownikami przyniosło garść informacji o instytucjach unijnych, strukturze politycznej PE oraz takich ciekawostkach jak krzywizna i rozmiar bananów oraz dlaczego marchewka została owocem. 

Bardzo interesująca była też audiowizualna podróż w czasie sięgająca genezy pierwszych instytucji europejskich. Po południu uczestniczyliśmy w dwóch panelach poświęconych postaci wielkiego Polaka Jana Karskiego i nowej doktrynie politycznej. Organizatorami spotkania byli europoseł Jacek Saryusz-Wolski i dyrektor Muzeum Historii Polski, Robert Kostro. Debata stanowiła międzynarodową, brukselską inaugurację obchodów Roku Jana Karskiego 2014. Specjalne, bardzo osobiste w wyrazie video-przesłanie przygotował na tę okazję prof. Zbigniew Brzeziński. Historycy i publicyści z kilku europejskich państw opowiadali o życiu Jana Karskiego i jego misji emisariusza państwa podziemnego w czasie II wojny światowej. Opowiadali  jak został aresztowany przez słowackie gestapo i targnął sie na własne życie, aby podczas tortur nie wydać kolegów i  jak odbito go z więziennego szpitala. Karski  w przebraniu niemieckiego żołnierza dwukrotnie wchodził na teren warszawskiego getta oraz obozu przejściowego w Izbicy. Zdobyte informacje o eksterminacji Żydów niósł przez Tatry i daleki Gibraltar do aliantów. Niestety ani Churchil, ani Roosevelt, ani nawet zwierzchnicy społeczności żydowskiej w Stanach, nie dali wiary opowieściom kuriera z Polski. Nie mogli uwierzyć, że w głowach nazistów zrodził się pomysł likwidacji całego narodu. Popełnili grzech zaniechania. Nie zrobili nic, kiedy krematoria pracowały pełną parą. I właśnie, aby dzisiaj uniknąć podobnej sytuacji, Parlament Europejski od jakiegoś czasu pracuje nad doktryną polityczną zwaną " responsibility to protect", czyli "odpowiedzialność za ochronę". Roboczo nazwana doktryną Karskiego miałaby ona zezwalać na interwencję sił międzynarodowych w sytuacji kiedy dochodzi do mordów na ludności cywilnej, a wyczerpały się możliwości rozwiązania konfliktu drogą pokojową. Niezbędne jest jednak bardzo precyzyjne określenie reguł, które wprowadzałyby w życie taką doktrynę.. Należy wyeliminować dwuznaczne sytuacje, kiedy siły międzynarodowe interweniują w pewnych przypadkach , a w innych, jak obecne w Syrii, pozostają bierne. W dyskusji oprócz eurodeputowanych, uczestniczyli były premier Norwegii oraz byli ministrowie spraw zagranicznych Włoch i Hiszpanii. Zwieńczeniem dnia była wystawa fotograficzna poświęcona życiu i "niedokończonej misji" Jana Karskiego, poprzedzona przekazem video prezydenta Bronisława Komorowskiego. Dzień kolejny upłynął nam na zwiedzaniu zakątków starej Brukseli i drodze powrotnej do Polski. Słowa pochwały za doskonałe przygotowanie wyjazdu należą się Witoldowi Gerliczowi i Agacie Rokseli z łódzkiego biura poselskiego Jacka Saryusza-Wolskiego.

Konrad Pokora